Ketenbreed Leren

Ketenbreed Leren borduurt voort op verschillende onderzoeken, waarin op een verkennende manier kennis verzameld is over het verloop van hulptrajecten. Deze onderzoeken lieten onder andere zien dat de problematiek van jeugdigen te weinig deskundig is geanalyseerd voorafgaand aan de inzet van intensieve 24-uurszorg, en dat effectieve interventies te weinig of te laat zijn ingezet.
Een onwenselijke ontwikkeling die vraagt om ingrijpen. Accare, Curium, de Haagse Hogeschool en Horizon (onderdeel van iHUB) hebben samen met BGZJ, NJi, de landelijke kenniscentra KJP en LVB en het Ondersteuningsteam Zorglandschap Onderzoek een onderzoeksvoorstel geschreven en subsidie aangevraagd bij het ministerie van VWS. Deze subsidie is toegekend en het onderzoeks- en leerproject Ketenbreed Leren is in 2019 gestart.

Ketenbreed Leren richtte zich op het systematisch verzamelen van kennis en het gezamenlijk leren over hulpverleningstrajecten waarbij een vorm van 24-uurszorg werd ingezet. Dat kan zijn in de jeugd-ggz, de gesloten jeugdzorg, orthopedagogische behandelcentra of andere verblijfsvoorzieningen voor jeugdigen. Wat kunnen we leren van hulpverleningstrajecten die eindigen in jeugdhulp met verblijf?

De gegevens in Ketenbreed Leren zijn verzameld met casusonderzoek. Dit casusonderzoek bestaat uit een interview met de jeugdige, een interview met de ouders, een dossier-onderzoek, een leersessie met het gezin en de professionals die bij hen (vanuit verschillende instellingen) waren betrokken en een reflectiesessie met professionals. In het casusonderzoek staat het levensverhaal van de jeugdige centraal.

Daarnaast werden regionale leerbijeenkomst georganiseerd. In deze bijeenkomsten keken we of er quick wins waren die meteen opgepakt konden worden. Deze worden vastgelegd in een actie- of ontwikkelplan.

Eind 2022 is het onderzoeksrapport ‘‘Betrek mij gewoon!’ Op zoek naar verbeterkansen voor de jeugdhulp in het casusonderzoek Ketenbreed Leren’ verschenen. 

Belangrijke uitkomsten zijn dat ernstige problematiek meestal niet op zichzelf staat, dat jongeren en ouders zich vaak niet begrepen of gehoord voelen, dat wat zij nodig hebben niet altijd datgene is wat de hulpverlener of de organisatie kan bieden. Maar ook het belang van basale levensbehoeften komt in alle verhalen van jeugdigen en hun ouders naar voren: een veilige omgeving, een plek om te wonen en te mogen zijn wie je bent en een school waar je niet weggestuurd wordt omdat je gedrag anders is.

De onderzoekers haalden een scala aan bevindingen uit de levensverhalen die duiden op patronen. De hulp die de jongeren krijgen, richt zicht te vaak op de symptomen, maar sluit onvoldoende aan bij onderliggende oorzaken van de problemen. Daarnaast: jeugdigen lopen schade op binnen het speciaal onderwijs en in de zorg, terwijl positieve resultaten achterblijven. Jeugdigen en hun ouders voelen zich erg vaak niet gehoord, terwijl professionals wel hun best doen. Het volgen van onderwijs heeft te weinig prioriteit waardoor schoolcarrières meer dan regelmatig afgebroken worden. En tenslotte, ouders krijgen zelden aandacht voor hun eigen problemen, terwijl die een belangrijke rol spelen in de problematiek van het kind.

Het onderzoek laat indrukwekkende cijfers zien. Bijvoorbeeld over de hoeveelheid wisselingen die jongeren meemaken: in waar ze wonen en waar ze naar school gaan. Deze jongeren wisselden gemiddeld 8 tot 9 keer van woonplek, met hun eigen gezin, maar ook daarbuiten. En ze wisselden gemiddeld 4 keer van school. Er is weinig verbeelding nodig om te bedenken wat het effect daarvan is geweest op hun ontwikkeling.

Het onderzoek leidde tot 31 unieke levensverhalen met een aantal rode draden. Deze methodiek van casusreviews pakt positief uit. Onbevooroordeeld luisteren naar het levensverhaal van een jeugdige, met aandacht voor schijnbaar onbeduidende details, lijkt helend voor zowel jongeren als ouders. Jongeren, ouders en hulpverleners krijgen een beter beeld van wat er gebeurd is en meer begrip voor elkaar. Jongeren en ouders krijgen erkenning dat ze het moeilijk hebben (gehad) en soms is er ook erkenning van ouders naar hun kinderen.

Ketenbreed Leren is uniek omdat de verhalen en de cijfers ons laten zien wat er mis gaat. Maar juist ook omdat het kansen biedt om te leren. Diezelfde ouders en jongeren die de vinger leggen op de ‘zere’ plekken, verwoorden ook waar ze behoefte aan hebben. Wat hen geholpen zou hebben op de moeilijkste momenten. Wat hen meer vertrouwen had gegeven en meer regie over hun eigen leven. En daar liggen de kansen.

Ketenbreed Leren was een samenwerking tussen Accare, Curium, de Haagse Hogeschool en Horizon (onderdeel van iHUB).