De juiste hulp, op het juiste moment

Hij noemt zichzelf liever gezinstherapeut. “Bij het woord systeem denken mensen soms toch te vaak richting ICT”, verduidelijkt hij met een glimlach. De term 'systeem' verwijst naar het geheel van mensen om jongeren heen: ouders, broers en zussen, school, vrienden. Alles en iedereen die invloed heeft op hun welzijn. “Als systeemtherapeut kijk ik dus niet alleen naar het gedrag van een jongere, maar vooral ook naar de context waarin dat gedrag ontstaat.”

Binnen FACT is dat perspectief bijzonder waardevol. FACT staat voor Flexibel Assertive Community Treatment, een werkwijze waarbij jongeren die zijn vastgelopen intensieve zorg krijgen in hun eigen omgeving. Roelof: "We komen naar de jongeren toe, sluiten aan bij hun leefwereld en werken als FACT-Jeugdteam samen met het netwerk. Dat kan thuis zijn, op school, of bij de voetbalclub."

FACT-Jeugd Drenthe en FACT-Jeugd Groningen zijn zo'n 15 jaar geleden opgezet door Accare. Inmiddels zijn er in Drenthe vier FACT-Jeugdteams en in Groningen twee. Het zijn multidisciplinaire samenwerkingen tussen Accare, Yorneo, Ambiq, Cosis, GGZ Jeugd en Verslavingszorg Noord Nederland. "De lijnen zijn kort en we leren veel van elkaar," vertelt Roelof. "Als systeemtherapeut denk ik vooral systemisch mee in het team. Het is dan mijn taak om te helpen ontdekken wat er speelt binnen het gezin of netwerk. Bij jongeren in FACT is vaak niet duidelijke wat de hulpvraag precies is. Juist daarom is het werk van de systeemtherapeut zo belangrijk: om samen met het team en het netwerk die hulpvraag te ontdekken en scherp(er) te krijgen." De teams combineren kennis van jeugdhulp, GGZ, verslavingszorg en hulp bij praktische zaken zoals financiën en daginvulling. Zo krijgt elke jongere ondersteuning op maat, met aandacht voor álle levensgebieden waarin dingen kunnen vastlopen.

Een belangrijk instrument in het FACT-traject is de Verklarende Analyse: een visuele landkaart waarin alle relevante aspecten rond de jongere worden samengebracht. "We kijken naar wie de jongere is, wat er al aan hulp is geweest, welke steunbronnen er zijn, welke risicofactoren meespelen en hoe iemand bijvoorbeeld met stress omgaat (het copingmechanisme). Niet alleen het gedrag of de diagnose, maar het hele plaatje telt."

Het FACT-Jeugdteam werkt volgens de zogenaamde zandlopermethode: het team start tijdens een periode van ontregeling; de jongere is vastgelopen, de zandloper zit verstopt. “In die fase (die een behoorlijke tijd in beslag kan nemen) leggen we contact met de jongere en kijken we tegelijkertijd wat we al kunnen betekenen in praktische zin. Bijvoorbeeld op school”, licht Roelof toe. Het smalle deel van de zandloper is de behandelfase. “De ontregeling is dan opgelost en we kunnen met specifieke onderdelen aan de slag”.

Uiteindelijk belandt de jongere in de herstelfase, het onderste deel van de zandloper. Roelof: "We houden de focus op herstel en blijven naast de jongere staan: wat zijn de mogelijkheden van deze jongere, en hoe kunnen we het netwerk daarin betrekken? Ook kijken we naar de manier waarop wij vervolgens als team weer kunnen uitstromen.” De herstelfase vormt niet alleen de laatste fase, maar ook het overkoepelende doel van het traject. “Vanaf dag één zetten we in op de mogelijkheden die de jongere heeft in de toekomst. Daar werken we naartoe."

Naast de inhoudelijke aanpak, is ook de manier waarop het team samenwerkt van groot belang. “Casussen kunnen behoorlijk ingrijpend zijn.  Soms speelt er zoveel bij een jongere dat dit ook voor ons hulpverleners intens is. Dan is het fijn dat we als team echt op elkaar kunnen leunen en ook zorg voor elkaar hebben."

Voor Roelof is FACT niet alleen waardevol voor de jongere, maar ook inspirerend voor hemzelf. "Ik leer nog elke dag. Bijvoorbeeld van collega’s met kennis van verslavingszorg of van iemand die veel werkt met jongeren met een licht verstandelijke beperking. Dat verrijkt mijn eigen blik enorm. Dat ik al 27 jaar bij Accare werk zegt waarschijnlijk iets over mij, maar ook over deze organisatie. Ik heb me kunnen ontwikkelen, en Accare gaat met mij om zoals ik met mijn cliënten omga: met respect, vertrouwen en ruimte."

Veel jongeren die door het FACT-Jeugdteam geholpen worden, hebben eerder hulp gekregen die niet goed aansloot. Dat maakt het belang van vroegtijdig de juiste zorg kiezen des te duidelijker. "Soms is het alsof een jongere op een rotonde blijft rondrijden zonder de juiste afslag te nemen. Wij helpen hen om samen die afslag wél te vinden. En dat doen we niet alleen, maar samen met het hele netwerk."

Roelof vat het dan ook simpel samen: "De juiste zorg, op het juiste moment, met het juiste team. Dát is wat FACT zo krachtig maakt."

Benieuwd naar hoe cliënten FACT-Jeugd ervaren? Lees hier het verhaal van Zoë.